...
Radau�nun
ki�isel merce�i, �ok y�zeyli bir kristal k�re gibi farkl� �eyleri bir
anda kendi kadraj� i�inde topluyor.Sundu�u g�r�nt� hi�bir zaman
kesitine ait de�il.Ayn� anda t�m zamanlara kap�lar aral�yor.Bu a��dan,
resimlerde kar��m�za ��kan g�rsel mant�k, �st �stelikler de�il, yan
yanal�klar sunuyor,tekrarlar sunuyor. Resmin �at�s� bu yan yana
sunulan ya�am yans�malar�na yaslanarak zamana uzan�yor.
Bu resimler
kar��s�nda tarih duygusu izleyiciyi yaln�z b�rakmaz.Fakat bu bir
ku�atmadan �ok,
bir an�msatma
durumudur.��nk� kulland��� y�ntem, tarih bilgilerinin onaylanmas�
yerine, ge�mi�le bug�n aras�nda ba�lar kurmaya y�neliyor.Zaman�n ak�p
giden, s�r�kleyen girdab�nda insan ger�e�ine renkli g�ndermeler
yaparak, doyumsuzluklar�n ve yok edici davran��lar�n bizim
yabanc�lar�m�z olmad�klar�na i�aret ediyor.
...
H�SAMETT�N KO�AN, 1991
...
Z�mr�t
Y. Radau, 1990�da ilk kez kat�ld��� �H�samettin Ko�an At�lye
Sergisi�nden bu yana denemelere a��k ve s�rekli bir �ncekini a�ma
tutumu i�inde bir sanat�� olarak tan�n�yor.Radau �al��malar�nda
do�as�ndan gelen �ok renklili�i insan fig�rlerinin grili�i ile
dengeliyor.Antik heykellerden yola ��kt��� bu insan fig�rlerini
yeniden forme eden Radau, onlara yepyeni i�erikler y�kl�yor.Zaman ve
mekan Radau i�in b�y�k �nem ta��yor.Sanat��, tuvali
�er�evelere b�lerek bir m�zeci
tavr� da ortaya koyuyor; ge�mi�in zaman ve
mekan katmanlar�n�
s�zge�ten ge�irerek g�n�m�ze geliyor.
...
NUR N�RVEN, 1992
...
Z�mr�t
Y.Radau AKM�deki sergisinde (4 �ubat 1997) kendi dil varl���n� ortaya
koyma �abas�nda; etkilendi�i sanat��lara bir �Hommage� sunuyor.Bir
yerde kendi s�zcesini kurarken, kendi �znelli�ini olu�turan
sanat��lara �Merhaba� diyor.Onlar�n tuvallerinden veya �al��malar�ndan
yola ��karak kendi dil varl���n� olu�turuyor.Bu dil varl��� ise
�anonimle�en� bir dilin kendi izlerini ta��maya ba�lamas� ile
olu�makta.Arkeolojinin ana ��elerinden birini se�mi� kendi dil
varl���n� ortaya ��karmak i�in: H�y�kler.Bir yerle�me kal�nt�s�
�zerindeki yass�,
yapay toprak tepecikler.
Z�mr�t Radau da kendi tuvallerinde bu yapayl���, sahtecili�in
bilincinde olarak
kullan�yor:
Tuval �zerine be� santimlik straforlar sayesinde katmanlar
olu�turarak, bu katmanlar� havya ile deliyor ve kendi h�y�klerini bu
y�zeye yerle�tiriyor.Delikler �st�ste gelen tepeciklerin kara delikler
gibi i�lenmesiyle varoluyor.Bu �ekilde; sanat�� tarihi katmanlara olan
ihtiyac�n� yapay bir �ekilde zeminlendirirken, bu zaman katmanlar�nda
mekan�n� bulmaya �al���yor. Bilindi�i gibi h�y�kler bozk�rlar� sever;
bu nedenle de Balkanlar�n �tesinde G�ney Avrupa co�rafyas�nda
bulunmas� zordur.Orta Anadolu, h�y�kler i�in �ok imkan sa�layan
co�rafyay� olu�turur.Anadolu co�rafyas�na ta��nan �a�da� sanat
ustalar� tekillik ile evrensellik aras�ndaki ili�kinin
peki�tirilmesini sa�larken T�rk �a�da� sanat�n� da bu alanlara �ekmeye
�al���yor.
...
Z�mr�t
Radau, kendisini etkileyen sanat��lara yollad��� bu methiye i�inde
kendi yolunu ararken kar���k bir tekni�i tepecikler halinde veriyor
bizlere: Bu nedenle h�y�kler �nem ta��yor. Havya ile giri�ti�i
kaz�bilimi eyleminde ise i�leri ortaya ��k�yor.Etkileri birer al�nt�
olarak ele al�nd���nda on d�rt 125 x 150 ve bir 160 x 200�lik
tuvalleri geliyor kar��m�za: Matisse�den Fontana�ya; Boltanski�den
Christo�ya; Klein�dan Warhol�a vb. uzanan �a�da� sanat yap�tlar�n�n
��elerine g�z k�rp�yor yapay tepeciklerinde.H�y�kler�in dil varl���n�
g�n�m�ze
ta��rken, Z�mr�t Radau, kendi kollektif �znelli�ini getiriyor
kar��m�za.Kendisini birey olarak ele almak �abas�n�n yan�lt�c�l���n�
bir kenara b�rakarak, ediminde kolektif �znenin sanatta nas�l
yap�labilece�inin ara�t�rmas�n� y�kleniyor. Bunu g�sterebilmek i�in
�a�da� sanat� ve h�y�kleri olu�turan tepeciklerin t�m yapayl���n�
kullanmay� da ihmal etmiyor. Tuvallerin �zerinde dil varl��� kendine
zaman i�inde bir varolu� alan� ar�yor.Stella�n�n sarmallar� i�in
halat kullan�yor; Fontana�n�n delikleri i�in straforda oyuklar
kaz�yor; Warhol�un Coca Cola�lar�nda
serigrafiyi
bez �zerinde ele al�yor; Matisse�in dans�n�n kaslar�n� g�l
yosunlar�ndan olu�turuyor ki, kaslar�n etkisi verilebilsin.Ve
Boltanski�nin g�lge oyunlar�n� (Canavarlar) ise Karag�z gelene�i ile
bulu�turarak, h�y�klerin maddili�ine ruh kazand�rmaya �al���yor.
Malzeme ve ruhu aras�ndaki ay�r�ma kar�� ��karcas�na malzeme ve
g�lgemsi ruhlar� birle�tirmekten geri durmuyor.Dil varl���n�
olu�turmak �zere kulland��� h�y�kler bize dilin hep �teki taraf�ndan,
ba�kalar� taraf�ndan olu�turuldu�unu hat�rlat�yor.Kendi varl���n�
da��t�rken sanat��, dil varl���n� v�cuda getiriyor ve sanat��n�n,
belki de, ancak burada kendisine mekan bulabilece�ini g�steriyor.Sanat
tarihinin bize g�sterdi�i y�nden �ok sanat��lar�n dillerinin
kendilerini sorgulamay� ye�liyor.S�zcenin dilin s�n�r�nda oldu�unu
fark ederek, h�y�kleriyle bu s�n�r�n katmanlar�n�n aras�nda sakl�
olmadan �g�z�keni� g�r�n�r k�l�yor.
�Yerle�tirme� 1997)
...
AL� AKAY, 1997
Z�mr�t Yasemin Radau, Atat�rk K�lt�r Merkezi�ndeki sergisinde;
kendi sanat �izgisini olu�tururken
di�er
sanat��lar�n �zerinde b�rakt��� etkileri sapt�yor ve onlar� yeniden
g�zden ge�iriyor.Herhangi bir sanat yap�t� yada sanat��n�n, di�er bir
sanat��n�n d�nyas�na s�zmas� ka��n�lmaz bir durumdur.Ancak bu s�re�
rasyonel olmaktan �ok, kendili�inden olu�ur ve sanat��n�n anl�k
kararlar� ve y�nelimleriyle ortaya ��kar.Yaln�zca d�� g�r�n��leriyle
kar��m�za gelen (en az�ndan ilk anda b�yle g�r�nen)
yap�tlar�n,aralar�ndaki �ncelik �sonral�klar�n� �tercih�ten ba�ka ne
belirleyebilir?Kendi belle�ini olu�turan sanat��n�n, bir �a� halinde
her y�ne da��lan ilmekleri (elbette) rastlant�sal bi�imde
at�lacakt�r.Bu rastlant�sall���n ise; ya�amsal bir�nemi vard�r.Ayn�;
kabu�unu in�a etmek i�in �ilk hareket�e haz�rlanan bir yumu�ak�an�n
verece�i karar gibi�
...
Radau�nun yap�tlar�nda, bir tarih
sorunsal� da ortaya ��kmaktad�r.Sanat��, adlar�n� verdi�i sanat��lar�n
(Andy Warhol, Yves Klein, Frank Stella, Jasper Johns, Christian
Boltanski vb)
tarihsel konumlar�yla de�il, kendi �g�ncel� konumuyla ilgilenmektedir
ve �zeri �rt�lm�� yap�tlar� topraktan ��kartt�k�a onlar�n hayli
de�i�ti�ini ayr�msamaktad�r.Her sanat��n�n yap�t� belki birbirleriyle
kayna�m��, kavramlar birbirine ge�mi�, bi�imler deforme olmu�tur.Hi�
de�i�meyen k�r�nt�lar kalm�� m�d�r? Kalm��sa, t�m bu deformasyon
i�inde, o k�r�nt�lar kendilerini d��
etkilerden
nas�l koruyabilmi�tir? Bu soru net olarak a��klanamaz. Ancak kesin
olan bir�ey varsa; o da, y�llarca toprak alt�nda kalm�� s�z konusu
sanat��lar�n yap�tlar� (Toprak; Z�mr�t Y.Radau�nun �zel alan�d�r ve
toprak alt�nda bekleyen yap�tlara yap�lan her m�dahale topra��n
sahibinden gelmi�tir), art�k ba�lang�� noktalar�ndan �ok uzaklarda yer
almaktad�r.Ba�lang�� noktalar�n� yitiren yap�tlar�n �orijinal�
niteliklerinden s�z edebilme olas�l�klar� da ortadan kalkm��t�r.Onlar
ger�ekliklerini, bug�nk� g�r�n�mlerine ta��m��lard�r.O halde Radau�nun
belle�i ile ��imdiki zaman� �rt��mektedir.Daha a��k bir s�yleyi�le;
bellek �ge�mi�� ile ba�lar�n� ��imdiki zamanda� olu�turmakta ve
yenilemektedir.�Geri gelen veya olu�an�n ayn�l�kla hi�bir ilintisi
yoktur.Kopya de�i�ik olan�n karakteriyle, modeli bile de�i�ikli�e
u�ratm��t�r.
EMRE ZEYTiNO�LU, 1997
Z�mr�t Y.Radau�nun �Lale Devri� ba�l�kl� sergisinde toplu
olarak g�sterdi�i �lale resimleri�
sanat��n�n
geli�iminde yeni bir sanatsal d�nemin i�areti say�labilir.Bug�ne dek
daha �ok 20. Y�zy�l�n belli ba�l� sanat��lar�n� b�y�te� alt�na alarak modernizme ili�kin yeni bir bak�� a��s� i�eren resimleriyle dikkat
�eken Radau�nun �Lale Devri� resimleri de �z�nde yine zaman katmanlar�
aras�nda bir aray��� g�ndeme getiriyor, ancak bu kez daha ki�isel,
daha kendi ya�am�n�n i�inden ��k�p gelen bir yakla��m�n izleri
okunabiliyor.Asl�nda �i�ek motifleriyle � ve �zellikle lale�le �
Radau�nun resimlerinde s�k s�k kar��la��r�z; Van Gogh�a, Matisse�,
Rousseau�ya ya da O�Keeffe�ye g�ndermede bulundu�u
yap�tlar�nda
�i�ek, �a�r���m uyand�rmak i�in kullan�lan birer simge
olagelmi�tir.Bu kez lale, ba�rolde: K�lt�rel bir simge olman�n
�tesinde,
sanat��n�n
belli ki i�selle�tirdi�i bir motif olarak s�rekli yeni renklere, yeni
bi�imlere b�r�n�yor ve temsili bir imge olmaktan �te, malzemeyi i�selle�tiren ve
resimsel �er�evenin s�n�rlar�n� a�an birer �nesne � yap�t��n ��k�� noktas�n� olu�turuyor.
...
�Lale Devri� resimleri, Z�mr�t Y. Radau�nun resimsel mekan
kurgusu anlam�nda farkl� bir tarz�n aray���na girdi�ini de duyuruyor;
zaman katmanlar� gibi kurdu�u olabildi�ince kabar�k y�zeylerden vaz
ge�miyor, ancak H�samettin Ko�an��n de�indi�i gibi ��ren yeri� etkisi uyand�ran �nceki d�nem resimlerinin
aksine, birden ve b�t�nc�l olarak alg�lanan bir alan kurguluyor. Ama
en b�y�k etkiyi, san�r�m renkleriyle yakal�yor sanat��; bug�ne dek
renk ��esini bilin�li olarak ikinci planda b�rakm�� olmal�, ��nk�
�Lale Devri� resimlerinde renkle yakalanan ifade, sanat��n�n fark
etmedi�imiz g��l� bir noktas�n� g�zler �n�ne seriyor.
AHU ANTMEN, 2000
Radau'nun
�o�unlu�u 20. y�zy�l�n ikinci yar�s�nda eser vermi� sanat��lardan
al�nt�lar yapt���n�, bu al�nt�lar�n yine Radau'nun resminin ana
felsefesi olan zaman kavram�na hizmet etti�ini ve al�nt�lar�n
lalelerle birle�ti�ini g�r�yoruz. Radau bu sergisinde Lucio
Fontana'n�n, Alberto Burri'nin, Jasper Johns'un, Gilbert&George'un,
Anish Kapoor'un, Cy Twombly'nin eserlerine g�nderme yap�yor ve burada
kimi zaman Fontana'n�n y�rt�klar� Radau'nun lalelerine d�n���yor; kimi
zaman Gilbert&George'u an�msatt��� �al��mas�nda oldu�u gibi, kendi
�ekti�i lale foto�raflar�n� karelere b�ld��� tuvalinde kullan�yor ve
kimi zaman da Radau'nun resimlerinde tuvalden kesilip yap��t�r�lan
laleler �znele�iyor. Radau'nun bu resimlerinde dikkati �eken �nemli
bir konu da, zaman zaman ilk resimlerinde daha �ok kar��la�t���m�z
h�y�klerinin yine tesad�fen ortaya ��kmas�. Bu, bir anlamda Radau'nun
daha �nceki resimlerinin de bir zaman katman� olarak bug�nk�
resimlerine eklemlenmesi anlam�na geliyor. San�yorum, bu noktada
Radau'nun son sergisinde kendi resminden de al�nt� yapmas�n�
hat�rlamakta fayda var: Radau, bu sergisinde (Tulipa), son
d�nem
resimlerinde lalenin ara katman� olu�turdu�unu ifade etmi� ve son be�
y�lki �al��malar�n� bir zaman katman�
olarak al�nt�lad���n� belirtmi�ti. Buradan hareketle de kendi
resimlerinden al�nt� yapt��� bir seri �retmi�ti: Her biri daha �nceki
�Lale Devri� resimlerinden birine g�nderme yapan d�rtl�, alt�l�,
sekizli resim gruplar�ndan olu�an �Hommage to Tulip Period/Lale
Devrine Sayg�� dizisi. Z�mr�t Radau, nas�l se�ti�i sanat��lardan
al�nt�lar yapmak yoluyla onlar� resimlerine bir zaman katman� olarak
yerle�tiriyorsa, kendi sanat�� ge�mi�ini de, kendi sanat�n�n belle�ini
de bir zaman katman� olarak resminin i�ine yerle�tirip bug�n�n
zaman�na ta��yarak asl�nda bizi bir ba�ka kavrama daha g�t�r�yor:
Postprod�ksiyon.
...
Z�mr�t
Radau da, b�y�k ustalar� and���, onlardan al�nt�lar ger�ekle�tirdi�i
tuvallerinde yanyal�klar�, rastlant�sall�klar� kullanarak onlardan
postprod�ksiyon bir eser ortaya ��karmakta; tuvalini modelinden
ba��ms�z hale getirmektedir. Nas�l ki bir romanda, bir hik�yede, bir
denemede metin, g�nderme yapt��� metinlerden tamamen farkl� y�ntemler
izliyor; farkl� anlamlar �retiyorsa; sanat �retiminde de eser, model
al�nan eseri an�msatmakla, �a�r��t�rmakla birlikte, ondan tamamen ayr�
bir yola sapmak durumundad�r. Burada sanat��, modeline bir mesafe al�r
ve modelini �z�nden ayr� bir yola sokar; onu sapt�r�r. Sit�asyonist
bir prati�i, yani sapt�rma eylemini ortaya ��karan Postprod�ksiyon,
varolan� temell�k ederek yoldan ��karmaya dayanmaktad�r. Duchamp'�n
�Pisuar� �rne�inde, sosyal olan�n, kapitalist �retim bi�iminin
�zg�ll��� i�inde sanat alan�na ta��nmas�, nesnenin ba�lam�n�n
de�i�tirilmesi gibi, bug�n de sanat kendisini �retimin sosyal alan�na
do�ru ta��makta; dok�manter sanat, sanat tarihi g�ndermeleri ile,
sosyal alana do�ru a��lmaktad�r. Bourriaud, sanat�n imler, formlar ve
jestler kullanarak d�nya ile olan ili�kisini kurdu�unu ve bunun da bir
nevi ekonomi oldu�unu �ne s�rer ��nk� burada sanat��, insanlar ya da
nesneler aras�nda birtak�m ili�kiler yaratmaktad�r. ��te Z�mr�t Radau
da, al�nt�lar� yoluyla bu ili�kileri kurmakta; ge�mi�le bug�n
aras�ndaki ili�kileri...
BURCU PELVANO�LU, 2010
|